Σάββατο 6 Ιουλίου 2013

Μην πυροβολείτε τις βιβλιοθήκες…

στις 25 Ιουνίου, 2013
0

 Της Άντας  Κατσίκη-Γκίβαλου.
Πρόσφατα δημοσιεύματα στον τύπο αποκαλύπτουν την πρόθεση της Πολιτείας να συγχωνεύσει ή να καταργήσει δημόσιες βιβλιοθήκες. Δεν μας εκπλήσσει το γεγονός. Την απουσία πολιτικής για την ανάπτυξη και εξάπλωση των βιβλιοθηκών  και ιδιαίτερα των παιδικών (δημόσιων-δημοτικών-σχολικών) και τις επιπτώσεις της είχα επισημάνει, ως καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, από τη δεκαετία του ΄90. Η αιτία για το έλλειμμα αυτής της πολιτικής οφείλεται στην Πολιτεία και ειδικότερα στο  Υπουργείο Πολιτισμού που αδιαφόρησε για τη σημασία των βιβλιοθηκών στην πολιτική για το  βιβλίο και την ανάγνωση. Αλλιώς δεν εξηγείται γιατί δεν ανέθεσε ποτέ, στο ΕΚΕΒΙ, τον αρμοδιότερο φορέα κρατικής πολιτικής για το βιβλίο, το θεσμικό ρόλο για τη χάραξη πολιτικής των δημόσιων βιβλιοθηκών, παρά το γεγονός ότι το ΕΚΕΒΙ έκανε, κατά καιρούς, τις απαραίτητες για αυτό ενέργειες, χωρίς αποτέλεσμα. Αντίθετα, η διασπορά της ευθύνης σε διαφορετικές πολιτικές αρχές, στο Υπουργείο Παιδείας για τις σχολικές και παιδικές βιβλιοθήκες, στο Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης (Δήμοι, Κοινότητες) για τις δημόσιες, δημοτικές κ.ά., οδήγησε στην ουσιαστική παραμέλησή τους.

Στους σημερινούς δύσκολους καιρούς της οικονομικής, ανθρωπιστικής και πολιτισμικής κρίσης η παντελής έλλειψη ενδιαφέροντος για τις παιδικές βιβλιοθήκες δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην προώθηση της φιλαναγνωσίας στα παιδιά, ενώ δε διασφαλίζει το δικαίωμα κάθε παιδιού στην ανάγνωση, δικαίωμα που η Πολιτεία είναι υποχρεωμένη να το κατοχυρώνει. Η κρατική αδιαφορία για τις βιβλιοθήκες, που είναι, κατά τον François de Singly, «δημόσιοι χώροι που αγωνίζονται, με τον τρόπο τους, ενάντια στην κυριαρχία της αγοράς», αποτελεί μια εγκληματική  στάση απέναντι στο βιβλίο και στον πολιτισμό μας.

Ήδη από το 2010 δεν λειτουργεί καμιά από τις 28 βιβλιοθήκες του Οργανισμού Παιδικών και Εφηβικών Βιβλιοθηκών που εξυπηρετούσαν καθημερινά περίπου 2.400 παιδιά δανείζοντας περίπου 700 βιβλία την ημέρα,1 ενώ τα παιδικά τμήματα των δημόσιων και δημοτικών βιβλιοθηκών αγωνίζονται ηρωικά με μηδαμινά ή και ανύπαρκτα οικονομικά μέσα για να ανταποκριθούν στις ανάγκες των παιδιών και να συνδράμουν, κυρίως, το έργο της τοπικής εκπαιδευτικής κοινότητας.

Η Πολιτεία στη σημερινή συγκυρία θα έπρεπε να ενισχύσει άμεσα τις δημόσιες βιβλιοθήκες, να επαναλειτουργήσει τις παιδικές, να συνδράμει τα παιδικά τμήματα των δημοτικών και δημόσιων βιβλιοθηκών, που αποτελούν στις μέρες μας χώρους κοινωνικοποίησης όλων των παιδιών χωρίς καμιά διάκριση και ο αν. Υπουργός Πολιτισμού αντί να κλείσει, με βάρβαρο τρόπο, το ΕΚΕΒΙ, που έχει χαράξει ένα ιδιαίτερα σημαντικό έργο στο χώρο του βιβλίου, θα έπρεπε να διευρύνει τις αρμοδιότητές του αναθέτοντάς του θεσμικό ρόλο για θέματα που σχετίζονται με τη λειτουργία των βιβλιοθηκών. Το ΕΚΕΒΙ, ευαισθητοποιημένο ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη σημασία τους στην προώθηση της ανάγνωσης, συνεισέφερε έμμεσα, με πολλούς τρόπους, στην ενίσχυση του έργου τους. Ενδεικτικά αναφέρω τη δωρεάν χρήση της Βιβλιονέτ και τη δημιουργία από το 2009 Δικτύου Λεσχών Ανάγνωσης που λειτουργούν μέσα στις βιβλιοθήκες σε συνεργασία με την Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης (Ε.Ε.Β.Ε.Π.).

Εκτός όμως από τις δημόσιες, δημοτικές και παιδικές βιβλιοθήκες έχουμε και τις σχολικές η κατάσταση των οποίων αποκαλύπτει τη μόνιμη αδιαφορία του Υπουργείου Παιδείας για την οντότητα και λειτουργία του θεσμού. Στη μελέτη μας του 20112 επισημαίνουμε ότι η σύσταση βιβλιοθηκών είχε απασχολήσει το ελληνικό κράτος από το 1835 και παρά τις προσπάθειες των τελευταίων χρόνων να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο λειτουργίας τους οι βιβλιοθήκες των σχολείων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ουδέποτε στηρίχθηκαν από την Πολιτεία. Την απαράδεκτη αυτή αδιαφορία του κράτους καλύπτουν δραστήριοι και ευαισθητοποιημένοι εκπαιδευτικοί και γονείς που συντρέχουν τόσο υλικά όσο και πνευματικά την οργάνωση και λειτουργία τους, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις συνεισφέρουν και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, εκδοτικοί οίκοι, βιβλιοπωλεία και άλλοι φορείς. Το περίεργο είναι ότι σύμφωνα με στοιχεία της απογραφής του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας (ΚΕΕ) «Κατά το σχολικό έτος 2006-2007 το 93,2% των δημοτικών σχολείων της χώρας δήλωνε ότι διέθετε βιβλιοθήκη (4979 σχολεία) και το 82,5% (4409 σχολεία) ότι η βιβλιοθήκη αυτή λειτουργούσε»3. Όσοι γνωρίζουν την κατάσταση των δημοτικών σχολείων ασφαλώς απορούν. Όλα όμως έχουν την ερμηνεία τους. Υπάρχουν διαφόρων ειδών βιβλιοθήκες π.χ. ένα ντουλάπι στο γραφείο του Διευθυντή ή κάτω από τη σκάλα, βιβλιοθήκες σε αποθήκες, αλλά και βιβλιοθήκες πολύ καλά οργανωμένες (σπάνιο φαινόμενο αλλά υπαρκτό).

Στο χώρο αυτό της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, μοναδική εξαίρεση για την προώθηση του βιβλίου σε 961 σχολεία (ΕΑΕΠ) της χώρας αποτέλεσε το πιλοτικό Πρόγραμμα «Καινοτόμες δράσεις για την ενίσχυση της φιλαναγνωσίας των μαθητών», ένα Πρόγραμμα ΕΣΠΑ του ΕΚΕΒΙ που, ανάμεσα στις άλλες δράσεις του, θα διέθετε και 350.000 ευρώ για αγορά ποιοτικών βιβλίων  για παιδιά. Θα διοχετεύονταν, μ’ αυτόν τον τρόπο, περίπου 50.000 βιβλία στα σχολεία αυτά. Για πρώτη φορά στα χρονικά της ελληνικής δημόσιας εκπαίδευσης υπήρξε ενδιαφέρον για το εξωσχολικό βιβλίο και την ανάγνωση, σε συγκεκριμένη ώρα, μέσα στο χώρο του σχολείου. Και αυτό οφείλεται τόσο στον κ. Μιχάλη Κοντογιάννη, Ειδικό Γραμματέα τότε στο Υπουργείο Παιδείας για θέματα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης όσο και στην κα Κατρίν Βελισσάρη, τ. Διευθύντρια του ΕΚΕΒΙ και στο τότε Διοικητικό Συμβούλιο, που, γνωρίζοντας το τεράστιο αυτό κενό στην εκπαίδευση, δημιούργησαν το πρόγραμμα αυτό που αποτέλεσε μια όαση αναγνωστικής δημιουργίας και πολιτισμικής δράσης στα σχολεία. Φυσικά το πρόγραμμα φιλαναγνωσίας δε θα μπορούσε να λύσει το τεράστιο πρόβλημα των βιβλιοθηκών στα σχολεία, όμως, θα συνέβαλε είτε στη δημιουργία  είτε στην ενίσχυσή τους. Δυστυχώς, όπως όλοι γνωρίζουμε, το Πρόγραμμα αυτό έχει σταματήσει με κίνδυνο απώλειας 3.100.000 ευρώ.4

Οι παιδικές βιβλιοθήκες, τα παιδικά τμήματα δημοτικών και δημόσιων βιβλιοθηκών, οι σχολικές βιβλιοθήκες, καθώς και οι βιβλιοθήκες εν γένει θα πρέπει να ενισχυθούν. Ούτε να καταργηθούν ούτε να συγχωνευθούν. Ένα έθνος, στις δύσκολες ώρες του, αν κάτι πρέπει να διαφυλάξει για να σωθεί, είναι η παιδεία του και ο πολιτισμός του.
Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Τα στοιχεία αυτά ανακοινώθηκαν από τον Πρόεδρο του Ο.Π.Ε.Β. κο Στάθη Ποταμίτη και υπάρχουν σε συνέντευξή του. Βλ. Κατσίκη-Γκίβαλου, Άντα, Πολίτης, Δημήτρης, Χαλκιαδάκη, Άβα & Τσιαμπάση, Φανή.  «Καλλιεργείται η αγάπη για το διάβασμα; Τόποι ανάγνωσης και τρόποι εκπαίδευσης», Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, Μελέτες 2011, σ. 31 και υποσημείωση 63.
Στο διαδικτυακό τόπο: http://www.latsis-foundation.org/files/meletes2011/04.pdf
2. ό.π., σ. 34 και υποσημείωση 72.
3. ό.π., σ. 35.
4.Bλ. Eπιστολή ΕΝΕΛΒΙ στο: Μπασκόζος, Γ.Ν. (2013, Μάιος 28). «ΕΝΕΛΒΙ: αδιαφορεί ο Κ. Τζαβάρας για το βιβλίο». Ο αναγνώστης. Aνακτήθηκε 10 Ιουνίου, 2013, από http://www.oanagnostis.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου